Xã Điền Xá, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định nổi tiếng với những nhà vườn trồng cây cảnh tiền tỷ, đặc biệt nhất ở đó là cây sanh Nam Điền thuộc loại đắt nhất nước, cái nôi của cây cảnh Tùng la hán.
Làng cây Nam định
Làng nghề cây cảnh nam định
Bất kỳ con đường, ngõ xóm nào tại xã Điền Xá cũng tràn ngập sắc hoa, cây cảnh.
Xã Điền Xá cách TP Nam Định khoảng 10km, là làng nghề cây cảnh có tuổi đời gần 10 thế kỷ. Ông tổ nghề cây của nơi đây là Tô Trung Tự, một vị quan thời Lý.
Nơi đây còn nổi tiếng là quê hương của cây sanh Nam Điền, giống sanh đắt đỏ nhất nước.
Tác phẩm sanh Nam Điền mang tên Long Thăng (rồng đang bay) của nhà vườn Văn Thái có tuổi đời 65 năm tuổi, đang được chủ nhân rao bán với giá 12 tỷ đồng. Cây có chiều cao hơn 3m, tán rộng khoảng 6m.
Nam Định: Ngôi làng của những “kỳ hoa, dị thảo”
Nam Định – Từ lâu thôn Vỵ Khê, xã Điền Xá, huyện Nam Trực đã nổi tiếng khắp cả nước với nghề trồng hoa cây cảnh. Không ít du khách mới đặt chân tới đây lần đầu, đã phải gật gù đồng ý, Vỵ Khê là mảnh đất của những “kỳ hoa, dị thảo”…
Theo các tư liệu lịch sử được địa phương lưu giữ, năm Tân Mùi (năm 1211), đời vua Lý Huệ Tông, quan Thái Úy Phụ Chính là Tô Trung Tự đã về đây dạy nhân dân địa phương nghề trồng hoa và cây cảnh để làm kế sinh nhai lâu dài. Từ đó, nghề trồng hoa, cây cảnh của người dân Vỵ Khê đã bắt đầu hình thành và phát triển cho tới ngày nay, với gần 700 hộ làm nghề.
Tại mỗi nhà vườn, du khách đều dễ dàng bắt gặp những thế cây, dáng cây được các nghệ nhân trong làng tạo dựng, đạt đến mức tinh vi, sắc sảo với giá trị nghệ thuật cao và thuộc nhiều chủng loại như: Sanh, tùng, đa, sung…
Ngoài vấn đề am hiểu sâu sắc về nghệ thuật tạo hình cho cây, nghệ nhân phải là người thổi hồn vào cây để người xem quên đi đây là một cây cảnh, chỉ thấy hiện lên một thiên nhiên kỳ vĩ, hài hòa. Đôi khi để đạt được điều này, công đoạn tạo tác có thể kéo dài hàng chục năm.
Một cây cảnh “độc” phải bảo đảm các yếu tố “Cổ – Kỳ – Mỹ”. Cổ được hiểu là lâu năm (có thể là nhân tạo hay tự nhiên). Kỳ là kỳ lạ nhưng phải độc đáo, hay còn được hiểu là sự kỳ công của nghệ nhân tạo nên dáng thế kỳ thú cho người thưởng ngoạn. Mỹ là vẻ đẹp, sự hoàn hảo.
Giống như những làng nghề trồng hoa cây cảnh trên khắp cả nước, người làm nghề ở Vỵ Khê luôn quan niệm, cây cảnh không chỉ để trang trí không gian, mà sâu xa hơn nó còn là nghệ thuật sống, nghệ thuật thu nhỏ sự bao la vĩ đại, sức sống mãnh liệt của thiên nhiên vào trong một cái chậu.
Tới Vỵ Khê, du khách có thể chiêm ngưỡng những cây cảnh có giá tiền tỉ…
Ngoài các loại cây cảnh với dáng dấp độc lạ, những đôi bàn tay của người Vỵ Khê còn cho ra đời những tác phẩm tạo hình từ cây cảnh vô cùng ấn tượng.
Anh Nguyễn Thanh Vân (48 tuổi) chủ nhân của những tác phẩm cây cảnh mô phỏng Khuê Văn Các, Chùa Một Cột… bày tỏ: Chơi cây là dưỡng trí, chơi đá là dưỡng tâm, chơi gỗ là dưỡng thần. Những điều anh Vân tâm sự đã trở thành một nét đẹp văn hóa truyền thống của mảnh đất này. Bởi vậy mà người xưa cũng từng đúc kết: Nhất chữ, nhị tranh, tam sành, tứ kiểng.
Đôi long Tùng la hán
Đôi long Tùng la hán được nghệ nhân Nguyễn Mậu Sáu (1968) làm ra, cây lâu năm được cắt tỉa tỉ mỉ. ông nối nghề của cha từ khi còn đang còn nhỏ, ông đã có kinh nghiệm tạo tác ra những tác phẩm để đời.
Nhiều loại hoa và cây cảnh của Vỵ Khê đã được đem đi trưng bày, tham dự triển lãm ở trong và ngoài nước và đều đạt giải thưởng cao, trong đó hoa và cây cảnh của Vỵ Khê đã đạt giải thưởng cao tại Triển lãm nghệ thuật vườn quốc tế tại Côn Minh (Trung Quốc) năm 1999.
Trước nhu cầu văn hóa sinh vật cảnh ngày càng tăng lên. Người dân làng Vỵ Khê đã không ngừng mở rộng, đầu tư phát triển nghề trồng hoa và cây cảnh để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng lên trên thị trường, mang về thu nhập hàng chục tỷ đồng mỗi năm. Ngoài ra, người dân làng Vỵ Khê còn nhập nhiều loại hoa, cây cảnh từ nước ngoài về để thuần thục, nhân giống và phát triển.
Không quá khi nói, những nghệ nhân tìm đến cây không đơn thuần vì muốn ngắm nhìn, mà còn như muốn tìm đến sự giao thoa giữa lòng người và thiên nhiên.
